مفهوم شناسی دشمن
یکی از مهم ترین وظایف هر مسلمان به ویزه در مکتب عاشورا شناخت دشمن و مکر و حیله ها و ترفندهای اوست. اگر انسان نسبت به او و ترفندهایش بصیرت و شناخت لازم نداشته باشد، چه بسا برای رهایی از یک دشمن به دشمنی دیگر پناه برد که بالطبع موجب سرگردانی و شکست وی خواهد شد. با نگاهی به بیانات مقام معظم رهبری (مدظّله العالی) پی به اهمیت دشمن شناسی خواهیم برد و معنا و مصداق دشمن را در مکتب اسلام خواهیم فهمید.یکی از مهم ترین وظایف هر مسلمان به ویزه در مکتب عاشورا شناخت دشمن و مکر و حیله ها و ترفندهای اوست. اگر انسان نسبت به اوو ترفندهایش بصیرت و شناخت لازم نداشته باشد، چه بسا برای رهایی از یک دشمن به دشمنی دیگر پناه برد که بالطبع موجب سرگردانی و شکست وی خواهد شد. با نگاهی به بیانات مقام معظم رهبری (مدظّله العالی) پی به اهمیت دشمن شناسی خواهیم برد و معنا و مصداق دشمن را در مکتب اسلام خواهیم فهمید.

- دشمن:
در لغت به معنای «بدنفس» «زشت طبع» «پست» و در اصطلاح به فرد، گروه، کشور و یا هر آن چیزی گفته می‌شود که نسبت به کسی، گروه یا کشوری بدخواه، کینه‌جو و یا در جنگ و ستیز باشد. (فرهنگ دهخدا و فارسی امروز)
در قرآن بیش از ۱۵۰۰ آیه درباره دشمن شناسی است، و از بین این تعداد ۹۹ آیه درباره شیطان است؛ این همه تأکید روی دشمن شناسی برای چیست؟

شیطان موجودی حیله‌گر و از دشمنان برجسته انسان است که برای رهایی از وسوسه و حیله او و همکاران ابلیس باید به خدا پناه برد (اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجِیم)
«دشمن را خوب بشناسید، مبادا از شناسایی دشمن غفلت کنید، غریبه‌هایی که خود را در لباس خودی در همه‌جا داخل می‌کنند، این‌ها را بشناسید، دست‌های پنهان را ببینید، هیچ‌کس به خاطر غفلت ستایش نمی‌شود، هیچ‌کس به خاطر چشم‌ها را بر هم گذاشتن مدح نمی‌شود.»(بیانات مقام معظم رهبری در دیدار دانشجویان و مردم، 1378/4/1)

«دشمن را بشناسید، ادامه صفوف دشمن را در داخل کشور بشناسید، روش‌های دشمن را بشناسید، تبدیل‌شده و ترجمه‌شده آن روش‌ها در داخل کشور را هم بشناسید، در داخل دانشگاه، در داخل دبیرستان، در متن جامعه، در فعالیت کشور، در مطبوعات و تبلیغات، ادامه حضور استکبار را بشناسید.»(بیانات به مناسبت روز مبارزه با استکبار جهانی، 1375/8/9)
«هرکسی که با حاکمیت نظام مستقل مردمی دینی مخالف است، دشمن است. طمع ورزان، سود جویان، زراندوزان، زورگویان، وابستگان، مایلین به فساد و کسانی که از حاکمیت فرهنگ دینی زیان شخصی می‌بینند، دشمنند. البته در رأس این‌ها دشمنان خارجی هستند که بیش از همه ضرر دیده‌اند، آمریکا بیش از همه از تشکیل حکومت اسلامی خسارت دید و هنوز هم دارد می‌بیند، آن‌ها جلوتر از همه‌اند، صهیونیست‌ها هم همین‌طور، کمپانی‌های بزرگ جهانی همین‌طور، کیسه دوخته‌های برای ثروت ملی همین‌طور، همه این‌ها دشمنند.»(بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مردم قم، 1379/10/19)
دشمنان داخلی: افراد و یا جریان‌هایی در داخل کشور هستند که به مقابله با اسلام، ارزش‌های اسلامی، نظام اسلامی و ارکان آن به‌ویژه ولایت‌فقیه برخاسته‌اند.
امام خمینی (ره):
توجه داشته باشید که شیاطین در بین همه طبقات منتشرشده‌اند که برای ارباب‌های خود راهی باز کنند، این‌ها می‌خواهند همان بساز را رواج دهند، شما توجه داشته باشید که آن‌ها را در بین خودتان راه ندهید، دفع کنید آنان را. این‌ها دست‌نشاندگان آمریکا هستند و این‌ها هستند که می‌خواهند باز ما را به آن اختناق و به آن وابستگی برگردانند. (صحیفه نور ج 6، ص 18)
مقام معظم رهبری:
دشمن‌های اصلی چه کسانی هستند؟ آن‌کسانی که با اصل نظام اسلامی مخالف‌اند … عده‌ای برای مقابله با این نظام کمربسته‌اند. چه از راه نظریه‌پردازی، چه از راه تبلیغات سیاسی و موذیگری‌های گوناگون؛ و دارند در نظام خدشه وارد می‌کنند.
بیانات در دیدار نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، 1380/6/17
دشمنان خارجی: افراد، گروه‌ها، جریان‌ها و دولت‌های خارجی که به مقابله و ستیز با اسلام، تشیع و نظام دینی و مردمی در ایران برخاسته‌اند مانند آمریکا، صهیونیسم و دولت‌های وابسته به آن‌ها.

روش‌های دشمنی
1- روش‌های سخت
(حمله نظامی، ایجاد جنگ داخلی و حمایت از گروه‌های مسلح مخالف اسلام َ، ترور شخصیت‌های دلسوز اسلام، ایجاد جنگ مذهبی و جنگ قومی)
2 - روش‌های نیمه سخت (سیاسی. امنیتی. اقتصادی)
مبارزه سیاسی، کارشکنی‌های دیپلماتیک، تحریم‌های سیاسی، تحریم‌های اقتصادی، نفوذ در ارگان‌های سیاسی و امنیتی و اقتصادی، ایجاد شورش داخلی، حمایت از مخالفان اسلام، ایجاد هرج و مرج داخلی
3- روش‌های نرم (فرهنگی. تبلیغی. رسانه‌ای)
با جنگ روانی، شایعه‌سازی و نشر اکاذیب، تهمت و افترا، ترویج فساد و فحشاء و بی‌بندوباری، نفوذ در مراکز علمی و دانشگاهی (در اساتید و دانشجویان)، تحقیر فرهنگ و ارزش‌های اسلامی، فریب، شخصیت‌سازی کاذب، جریان سازی وابسته، ایجاد یاس و ناامیدی در مردم و ….
ابزارهای دشمنی
ابزارهای سیاسی، اقتصادی، نظامی، فرهنگی و رسانه‌ای از ابزارهای دشمن در دستیابی به اهدافش می‌باشد.